KLOSTROFOBİ NEDİR?
Asansörün bozulma ihtimalinde, uzun süre asansörde kalma düşüncesiyle asansöre binmemeyi tercih ediyorsanız, doktorunuzun yönlendirmesine rağmen MR’a giremiyorsanız, sıkışmış hissettiğiniz için uçağa ya da metroya binemiyorsanız, küçük ve penceresiz odalardan bir an önce çıkmayı arzuluyorsanız klostrofobi yani kapalı alan korkunuz olabilir.
Anksiyete bozuklukları arasında yer alan ve en yaygın görülen fobi türlerinden biri olan kapalı alan korkusunun (klostrofobi) kadınlarda daha sık rastlanıldığı yapılan araştırmalarda bulgulanmıştır (Kirkpatrick, 1984).
Kapalı alan korkusu kişinin, asansör, uçak, metro, MR, penceresiz ve dar odalar ya da küçük tuvaletler gibi görece dar veya küçük sayılabilecek alanlarda kendisini kısıtlanmış hissetmesi ve boğulacağını düşündüğü için yaşadığı yoğun kaygı olarak nitelendirilebilir (Booth ve Rachman, 1992).
Bu dar alanlarda kalacağını, çıkamayacağını, nefes alamayacağını ya da yardım alamayacağını böylelikle sağlık problemi yaşayacağını düşünüp yoğun kaygı yaşayan kişi bedeninde bazı değişimleri fark eder. Kızarma, terleme, kalp çarpıntısı, normalden daha hızlı nefes alma, yutkunamama, ateş basması, göğüste darlık kişilerin kaygılandıklarında hissettikleri bedensel belirtiler arasında sayılabilir. Bu bedensel belirtiler kişiye “sağlık sorunu yaşama ve yardım alamama” ihtimalinin arttığını hatırlatıp kaygının daha da artmasına sebep olmaktadır. Böylelikle kişi kendisini çaresiz, sıkışmış ve kontrolsüz hissetmektedir.
Kendisini boğulmuş, sıkışmış ve kontrolsüz hisseden kişi yaşadığı bu yoğun kaygının etkilerini hissetmemek için bu ortamlara girmeyi reddetmektedir. Böylece kaygı veren ortamlara girmeyerek kaygının ortaya çıkmasını engellemeye çalışmaktadır.
Ancak gündelik hayatta, asansörler, arabalar, uçaklar, umumi tuvaletler, kabinler, tüneller veya MR gibi sağlık prosedürleri kişinin sık sık karşılaştığı alanlardır. Ve bu alanları tercih etmemek neredeyse imkansızdır. Bu sebeple kişi mümkün olduğunca bu ortamlara girmemeye çalışır. Ancak kişi zorunlu olarak kaygı yaşadığı alanlara girdiğinde, katlanılması zor olan kaygı ile başa çıkması gerekmektedir ve bu girişim genellikle başarısızlıkla sonuçlanır.
KLOSTROFOBİNİN VR İLE TEDAVİSİ NASIL OLUR?
Kapalı alan korkusunun tedavisinde, kişinin kapalı alanlara girdiğinde duyduğu kaygı düzeyinin azaltılması hedeflenmektedir. Yapılan çalışmalar “maruz bırakma” yönteminin daha kısa sürelerde kapalı alan korkusu olan kişilerin kaygı düzeylerini azalttığını göstermektedir (Booth ve Rachman, 1992).
Maruz bırakma yönteminde, psikoterapi seansları süresince kişinin kaygı yaratan ortamlara tekrar tekrar girmesi ve bu deneyimler esnasında edindiği baş etme becerilerini kullanması ve böylelikle kişinin bu ortamlara girdiğinde kaygı düzeyinin azalması hedeflenmektedir.
Yeni nesil psikoterapi teknikleri arasında bulunan ve başarı oranı %95 olan Sanal Gerçeklik Teknolojisi kapalı alan korkusu olan kişilere de başarıyla uygulanmaktadır. Gerçek hayatta kişinin kaygı verici alanlara girmesinin önünde zaman, maddiyat ya da motivasyon gibi engeller bulunmaktadır. Ve bu faktörler kişinin terapiye başlamasını engeller ya da geciktirir. Ancak oluşturulan sanal ortamlara girmek kişi için daha güven verici ve daha kolay bir eylemdir.
Sanal Gerçeklik gözlüğü ile kişinin sanal ortamda asansör ya da MR gibi kaygı yaratan ortamlara tekrar tekrar girmesi ve öğrenilen başa çıkma becerilerinin kullanılması ve güven hissiyatı ile birlikte kişilerin zamanla kaygı belirtilerinin azaldığı böylelikle kaygıları ile başa çıkabildikleri gözlemlenmektedir (Botella, Baños, Perpiñá, Villa, Alcañiz ve Rey, 1998;)
Siz de günlük hayatta her daim karşınıza çıkan bu alanlarda yaşadığınız kaygıyı daha kısa sürede ve kalıcı olarak yenmek istiyorsanız, Sanal Gerçeklik uygulamaları ile psikoterapi seansları yürüten psikologlarımızla iletişime geçebilirsiniz.
Kaynakça:
T. Alm (1999). One vs five sessions of exposure and five sessions of cognitive therapy in the treatment of claustrophobia. Behaviour Research and Therapy 39 (2001) 167–183.
Booth, R. & Rachman, S. (1992). The reduction of claustrophobia-I. Behaviour Research and Therapy, 30, 207-221.
Botella, C.; Baños, R.M.; Perpiñá, C.; Villa, H; Alcañiz, M. & Rey, A. (1998). Virtual reality treatment of claustrophobia: A case report. Behaviour Research and Therapy.